Romanske su kulture jedan od temelja i horizont moderne evropske misli, te se tiču i našeg podneblja, kao dijela jedinstvenog prostora Mediterana sa zajedničkim nasljeđem klasične antičke civilizacije. A romanski su jezici prisutni širom svijeta, te njima govore stotine miliona ljudi (španski 670 miliona, francuski 300 miliona, italijanski 90 miliona). Studij romanistike na Filozofskom fakultetu u Sarajevu stoga pruža velike mogućnosti izbora i usmjerenja, komparativnog, teorijskog i historijskog proučavanja kako romanskih jezika, lingvistike, književnosti, kulture, tako i djelâ velikih umjetnika, angažiranih i slobodnih mislilaca te boraca za slobodu i progres.

Odsjek za romanistiku osnovan je kada i Filozofski fakultet, 1950. godine. Iste godine započela je redovna nastava na Katedri za francuski jezik i književnost, jezgri budućeg Odsjeka za romanistiku. Njeni prvi nastavnici bili su istaknuti stručnjaci i pedagozi: Milenko Vidaković (za francuski jezik) i Midhat Šamić (za francusku književnost). Danas Odsjek čine Katedre za francuski jezik i književnost, italijanski jezik i književnost, latinski jezik i rimsku književnost te Katedra za španski jezik.

Uz nastavnike zaslužne za osnivanje i rad Katedre za francuski jezik i književnost iz redova talentovanih studenata postepeno se formirao nastavnički kadar po kojem je Odsjek bio prepoznatljiv: Branko Džakula, Hanifa Kapidžić-Osmanagić, Nikola Kovač, Muhamed Nezirović, Fahrudin Kreho, Almasa Defterdarević-Muradbegović te Vesna Čaušević-Kreho. Nastavi francuskog jezika značajno su doprinijeli stalni lektori Mauricette Sullerot-Begić i Marie-Agnès Faix-Vujić, te ugovorni lektori koji su se smjenjivali. U okviru saradnje sa inostranim Univerzitetima, u prvom redu onima iz Francuske, na Katedri za francuski jezik i književnost gostovali su ugledni strani profesori i intelektualci, između ostalih i Roland Barthes, Charles Dédéyan, André Martinet i Claude Simon.

Zahvaljujući posebnom zalaganju članova Katedre za francuski jezik i književnost, Univerzitet u Sarajevu je 2014. godine postao član Univerzitetske Agencije za frankofoniju (AUF). Aktivnu saradnju Katedra za francuski jezik i književnost ima i sa Ambasadom Republike Francuske te Francuskim institutom, koji nude stipendije za studijske boravke u Francuskoj. U sklopu Odsjeka funkcionira i Radionica frankofonog studentskog teatra, te Udruženje prijatelja francuskog jezika.

U okviru Odsjeka za romanistiku uvedena je i nastava italijanskog jezika, koju je u početku vodila predavač Glorija Rabac (1954). Godine 1968. obnovljen je lektorat italijanskog jezika. S obzirom na potrebe i interese studenata, na inicijativu prof.dr. Muhameda Nezirovića, italijanski jezik s književnošću podignut je 1978. godine na razinu drugog glavnog predmeta (B).

Početkom agresije na Bosnu i Hercegovinu nastava na Katedri za italijanski jezik i književnost je prekinuta i nastavljena 1994. godine izborom Jasmina Džinde u zvanje asistenta.  Napredujući u karijeri, od asistenta do redovnog profesora, Jasmin Džindo je u isto vrijeme razvijao i Katedru za italijanistiku. Izborom asistenta za italijansku književnost stvaraju se uslovi da se 2008. godine pokrene petogodišnji dvopredmetni studij italijanskog jezika i književnosti u kombinaciji sa studijem francuskog jezika i književnosti. 2011. godine je pokrenut i petogodišnji studij italijanskog jezika i književnosti u kombinaciji sa drugim studijskim grupama Filozofskog fakulteta. Napokon, 2013. godine je pokrenut petogodišnji jednopredmetni studij italijanskog jezika i književnosti. Katedra ima aktivnu i redovnu saradnju sa Ambasadom Republike Italije, uključujući i stipendije za studijske boravke u Italiji. Katedra je od Univerziteta iz Pavije 2001 godine dobila veoma značajnu donaciju knjiga.

U okviru Odsjeka za romanske jezike i književnosti od početka njegovog rada djeluje i Katedra za latinski jezik i rimsku književnost. Pored redovne pedagoške aktivnosti, članovi ove Katedre usmjeravali su svoja proučavanja ka bosanskom latinitetu, komparativnim studijama i prevođenju tekstova latinskih pisaca. Neke od najznačajnijih prevoda sa latinskog jezika uradili su ugledni profesori Katedre za latinski jezik i rimsku književnost od kojih izdvajamo Petra Pejčinovića.

Tijekom rata (1992-1995.) Katedra za latinski jezik i rimsku književnost prestala je s radom. Nakon dugogodišnjeg prekida, Katedra je opet započela s radom akademske godine 2012/2013. Tako je 2012. godine upisana prva generacija studenata dodiplomskog studija. Godine 2017, prva generacija studenata okončala je svoj petogodišnji studij latinskog jezika i rimske književnosti.

Akademske 1978/79. godine formirana je Katedra za španski jezik pri Odsjeku za romanistiku. Za uvođenje nastave španskog jezika također je naročito zaslužan prof. dr. Muhamed Nezirović. U odvijanju nastave važnu ulogu su imali i mnogobrojne španske lektorice i lektori.

U aprilu 2004, izborom  asistentice za španski jezik, osiguran je nastavak izučavanja španskog jezika na Odsjeku za romanistiku, a ubrzo je ponuđen i kao izborni predmet na drugim odsjecima Filozofskog fakulteta. Katedra redovno sarađuje sa Ambasadom Kraljevine Španije koja bez prekida posljednjih dvadeset godina, u suradnji sa španskim Ministarstvom vanjskih poslova i Agencijom za suradnju i razvoj, obezbjeđuje lektore španskog jezika. Na Filozofskom fakultetu se već jedanaest godina održavaju seminari o podučavanju španskog kao stranog jezika - DELE. Katedra za španski jezik ima višegodišnju suradnju sa više evropskih univerziteta od kojih izdvajamo Univerzitet u Trstu (Odjel za hispanistiku) te Univerzitet u Granadi sa kojim Katedra svake godine održava redovno testiranje ELADE za studente koji odlaze na španske univerzitete u okviru Erasmus + programa. Osnivač Katedre za španski jezik, prof. dr. Muhamed Nezirović, slovi za jednog od najznačajnijih svjetskih sefardista pa je u njegovu čast Katedra, u suradnji sa Univerzitetom iz Trsta, u izdanjima Historijskog arhiva objavila rukopise jedne od najznačajnijih sefardskih spisateljica, Laure-Papo Bohoreta.

Doprinos ukupnoj aktivnosti Odsjeka davali su i bibliotekari koji su ovdje radili: Anica Sušić, Smilja Kuzmić, Bosa Sunarić, Jasminka Oluški, Gordana Hadžidamjanović-Išek, Zlata Rimpapa, Vesna Čaušević, Jasna Šebalj i Jasmina Šuvalija.

Od svog osnivanja Odsjek je razvijao plodnu pedagošku i naučnu djelatnost. Taj uspon trajao je do početka Agresije na RBiH, 1992. godine, kada dolazi do znatnog osipanja kadrova i rada u otežanim, ratnim uslovima i izmještanja Fakulteta u prostorije Pravnog Fakulteta. Uprkos svemu, Odsjek nije prestao s radom zahvaljujući – između ostalog – i pomoći Univerziteta Pariz 8. U uslovima otežanog rada 1992-1995. godine, dragocjenu pomoć Odsjeku pružili su  profesori sa Univerziteta Pariz 8: Pierre Bayard, Jean-Louis Fournel, Christopher Lucken, Tiphaine Samoyault te Francuski kulturni centar André Malraux, osnovan 1994. u Sarajevu.

Odsjek za romanistiku njeguje međunarodnu saradnju, osobito sa univerzitetima iz romanskih zemalja, u prvom redu Francuske (Pariz IV – Sorbona, Pariz VIII), Italije (Univerzitet u Paviji, Univerzitet u Rimu Tor Vergata) i Španije (Trs, Jaen, Granada, Madrid, Girona), na kojima su neki članovi Odsjeka magistrirali i doktorirali. Članovi Odsjeka učestvuju na lokalnim i međunarodnim naučnim skupovima te svoje radove objavljuju u naučnim časopisima u zemlji i inozemstvu. Odsjek za romanistiku također organizira stručne edukacije kao i naučne skupove, a od recentnijih se izdvajaju Le canon littéraire (2014) i Pozorište i pripovijetka u književnostima na romanskim jezicima (2016). Studenti i nastavnici Odsjeka za romanistiku učestvuju u mobilnostima u sklopu programa ERASMUS+, na univerzitetima u Francuskoj (Artois, Poitiers, Lyon, Bordeaux, Montaigne, Paris 8), Italiji (Rim, Venecija, Bolonja), Šanjolskoj (Jaen, Barcelona, Valladolid, Santiago de Compostela, Alemria) drugim zemljama, te u okviru te saradnje na Odsjeku redovno gostuju strani profesori.

Dodatnu afirmaciju tokom svog razvoja Odsjek je sticao izborom njegovih članova u rukovodne organe fakulteta i Univerziteta (dekani, prodekani, prorektori), u Akademiju nauka BiH, na funkciju ambasadora, u status profesora emeritusa, a naročito gostovanjima (kao predavači ili lektori) na univerzitetima u Francuskoj i drugim zemljama romanskog jezičkog područja. Odsjek veliku pažnju posvećuje očuvanju uspomene na svoje istaknute članove te je tako objavljen zbornik radova posvećen uglednim profesorima Nikoli Kovaču i Muhamedu Neziroviću. Ove godine, povodom obilježavanja 70 godina rada, Odsjek organizira međunarodni naučni skup iz oblasti romanistike.