Kada je 1950. osnovan Filozofski fakultet u Sarajevu, u njegovom sastavu počinje da djeluje i grupa za strane jezike iz koje je ubrzo izrasla i Katedra za germanistiku i anglistiku, danas dva sasvim samostalna odsjeka. Iako je Odsjek za germanistiku osnovan prije svega iz potrebe da se na njemu školuju neophodni kadrovi za rad u školama svih tipova i u državnoj službi, u najširem smislu te riječi, u Republici Bosni i Hercegovini u razdoblju nakon završetka Drugog svjetskog rata, prvi nastavnici su imali jasnu predstavu o tome da se germanistika u Sarajevu mora organizovati kao nastavna, ali jednako i naučna jedinica djelovanja, koja će biti u stanju da drži korak sa germanistikom u tzv. matičnim zemljama, Njemačkoj i Austriji, prije svega. Kao takva, sarajevska germanistika je od samog početka bila zasnovana na principima interkulturalne institucije,  s ciljem da se na navedenom odsjeku izučavaju njemački jezik, književnost i kultura. Da to nije bilo nimalo jednostavno, proizlazi prije svega iz činjenice da je čitavo okruženje različito uticalo na formiranje studija i izvođenje nastave u svim oblastima stranog jezika i književnosti. U tom kontekstu valja istaći sljedeće faktore: okruženje stranog jezika tipološki potpuno različitog od njemačkog, nedostatak visokokvalificiranog nastavnog kadra, različit stepen poznavanja njemačkog jezika upisanih studenata, nedostatak nastavnih sredstava, udžbeničke i naučne literature. Pored toga, moraju se imati u vidu i ondašnje političke prilike, privredne mogućnosti poratne novoosnovane federalne jedinice BiH, te tradiciju njemačkog jezika, književnosti, kulture uopće u Bosni i Hercegovini, koja je bila pod jakim uticajem Austro-Ugarske. Sve te činjenice su, svaka na svoj način, imale uticaja na razvoj Odsjeka za germanistiku u Sarajevu, tim više što novoosnovani Univerzitet u Sarajevu nije imao tradiciju poput evropskih univerziteta u Bolonji, Parizu, Pragu, Heidelbergu, Beču i sl. Moralo se zaista početi vrlo skromno i s veoma malim brojem kvalifikovanih kadrova i malim brojem odabranih studenata, čiji broj u prvim godinama nakon osnivanja nije prelazio 15 slušalaca, da bi kasnije postepeno rastao najprije na 20-30, a potom i na 50 godišnje.

Prvi nastavnici osnivači Odsjeka za germanistiku bile su dvije žene, Emilija Grubačić (1912-1994) i Marija Kon (1894-1986), koje su se školovale u sasvim različitim uslovima i na različitim univerzitetima. E. Grubačić je kao pripadnica njemačke porodice iz Banata završila studij germanistike prije Drugog svjetskog rata na Univerzitetu u Beogradu i imala već bogato iskustvo u nastavi njemačkog jezika. Prije dolaska u Sarajevo napisala je nekoliko udžbenika njemačkog jezika za škole različitog tipa. Od samog početka svoje djelatnosti na Odsjeku bila je zadužena za nastavu njemačkog jezika i većinu osnovnih lingvističkih disciplina. Ubrzo joj se pridružila i dr. Marija Kon, koja je svoje univerzitetsko obrazovanje stekla na Univerzitetu u Beču, iako nije bilo samo po sebi razumljivo da djevojka iz jedne balkanske zemlje prije Prvog svjetskog rata bude upućena na studij u daleki Beč. Marija Kon je bila prva žena iz Bosne i Hercegovine sa doktoratom nauka, koji je stekla nakon završenog studija germanistike i slavistike kod bečkog slaviste M. Rešetara. Zahvaljujući takvoj podlozi i svojim organizatorskim sposobnostima, dr. Marija Kon je bila i prvi rukovodilac Odsjeka za germanistiku i anglistiku. Nakon nekoliko godina, na Odsjek su primljeni i Wolf Wald, lektor za njemački jezik, Ivan Pudić (za historijsku gramatiku i historiju njemačkog jezika), Slavko Valić i Predrag Kostić (stručni saradnici za njemačku književnost), Hedviga Šamanek (najprije asistent a potom lektor za njemački jezik), te bilingvalni lektori Hilda Perović, Hanna Popadić, Mira Mihać, Hela Štampar i Hela Gorkoš, koja je nažalost poslije kratkotrajnog angažmana napustila Sarajevo. Početkom 60-ih godina na Odsjek dolaze novi kadrovi, prije svega asistenti, koji su se kao naučni podmladak školovali upravo na Odsjeku za germanistiku u Sarajevu. U tu grupu spadaju Bajro Đapo, Mira Njerš i Slobodan Grubačić (asistenti za njemačku književnost), te Miloje Đorđević, asistent za historiju njemačkog jezika. U sklopu naučne i nastavne djelatnosti članovi Odsjeka za germanistiku su se od samog početka orijentirali na sistematsko proučavanje osnovnih lingvističkih i književnohistorijskih disciplina, neophodnih za obrazovanje stručnjaka za nastavu njemačkog jezika i književnosti. Tako se u okviru studija germanistike već od samog početka drže kursevi iz različitih oblasti njemačkog jezika, kao što su fonetika, fonologija, morfologija, sintaksa, tvorba riječi, semantika, dijalektologija, zatim oni iz historijske gramatike i historije njemačkog jezika, te kursevi iz historije njemačke književnosti u vidu cikličnih predavanja i specijalni kolegiji iz oblasti moderne njemačke književnosti (roman, drama, lirika).

Imajući u vidu činjenicu da univerzitetska nastava može biti uspješna samo ako se poštuje Humboldtovo načelo jedinstva nauke i nastave, članovi ovog odsjeka, pored nastavnih obaveza, radili su na svom stručnom usavršavanju i naučnom uzdizanju. Ivan Pudić, kao jedan od prvih doktoranata Filozofskog fakulteta u Sarajevu, brani svoju doktorsku disertaciju iz oblasti historijske gramatike germanskih jezika (1954), ondašnji predavač za njemački jezik Emilija Grubačić odbranom diktorske disertacije iz njemačke dijalektologije stiče doktorat lingvističkih nauka na Filozofskom fakultetu u Zagrebu (1958), stručni saradnik Predrag Kostić postaje doktor književnih nauka na Filološkom fakultetu u Beogradu (1965), a dr. Hanna Morskoy-Popadić, na osnovu habilitacionog rada iz savremenog njemačkog jezika, postaje docent za savremeni njemački jezik. Mira Njerš završava studij trećeg stepena na Filološkom fakultetu u Beogradu, a svoju doktorsku disertaciju brani u Zagrebu. Miloje Đorđević završava magisterij na Filološkom fakultetu u Beogradu, a doktorat nauka stiče na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. Slobodan Grubačić odlazi na studij trećeg stepena u Zagreb, a doktorat nauka stiče na Univerzitetu u Stuttgartu (SR Njemačka).

Početkom 70-ih godina pristiže i nova generacija naučnog podmlatka. U tu skupinu spadaju asistenti za njemački jezik Erminka Selimhodžić-Zilić i Snježana Blažan-Žuljević, te asistenti za njemačku književnost Rada Vranješ-Stanarević, Danka Nikolić, Ranko Sladojević, lektori Inka Omanović, Gordana Beljkašić i Bianka Vukorep, te metodičarka Ana Božanović, koju će nakon penzionisanja zamijeniti Ljiljana Masal. Većina novopridošlih saradnika je postdiplomske studije završavala izvan Sarajeva: E. Zilić, S. Žuljević i D. Nikolić u Beogradu, a R. Stanarević u Zagrebu. Kada se postdiplomski studij počeo organizovati na Filozofskom fakultetu u Sarajevu, mlade snage nastavljaju obrazovanje na matičnom fakultetu (E. Topalović kao asistentica za historiju njemačkog jezika i lektorice S. Šimunac i I. Šećerbegović). Doktorate nauka su u Sarajevu stekli R. Sladojević (njemačka književnost), a potom i E. Zilić i S. Žuljević (obje iz oblasti kontrastivne lingvistike). Značajno je istaći da je ovaj Odsjek, s malim izuzecima, svoj naučni i stručni kadar regrutovao iz sopstvenih redova. Jedini docent koji je došao sa strane bila je dr. Marija Bačvanski, koja je došla u Sarajevo nakon sticanja doktorata iz oblasti savremenog njemačkog jezika na Univerzitetu u Novom Sadu. Treba takođe reći da su I. Pudić i S. Grubačić u nastavničkom zvanju otišli na Filološki fakultet Beogradskog univerziteta.

Odsjek je od samog početka svog postojanja veoma uspješno sarađivao sa germanističkim katedrama svih jugoslovenskih univerziteta (prije svega Zagreba i Beograda, a potom i Novog Sada, Ljubljane, Zadra, Skoplja). O tome najbolje svjedoči činjenica da je  nekoliko članova ovog Odsjeka u periodu 1975-1986. učestvovalo u zajedničkom projektu njemačkih i jugoslovenskih lingvista Kontrastivna gramatika njemačkog i srpskohrvatskog jezika. Kao rezultat toga rada nastale su brojne magistarske i doktorske radnje, kao i dvotomno djelo Kontrastive Grammatik Deutsch-Serbokroatisch (München / Novi Sad 1986, u redakciji U. Engel / P. Mrazović). Rad mlade sarajevske germanistike rado su podržavali i inostrani univerziteti (Mannheim, Greifswald, Jena, Innsbruck, Salzburg, Beč i dr.), te Institut für deutsche Sprache (Mannheim) i međunarodne fondacije, kao što su Deutscher Akademischer Austauschdienst (DAAD) i A. v. Humboldt-Stiftung (Bonn). Kao veoma plodna može se ocijeniti i saradnja sa univerzitetima u Mannheimu i Würzburgu, a povremeno i sa germanističkim katedrama u Greifswaldu i Innsbrucku.

O stalnom radu i napredovanju Odsjeka za germanistiku svjedoči i činjenica da je od 1956. - kada je diplomirao prvi student - do 2010. diplomu steklo oko 1000 studenata, koji su preuzeli obaveze u nastavi njemačkog jezika širom BiH, pa i izvan nje, a mnogi svršeni studenti su radili i rade kao prevodioci i inokorespondenti u svim sferama društvenih i privrednih djelatnosti. Jedan broj studenata je za svoj uspjeh u studiju i vrijedno urađene diplomske radove dobio nagrade Univerziteta u Sarajevu.

U ratnom razdoblju (1992-1995) Odsjek za germanistiku je funkcionirao kao i cijeli Filozofski fakultet. U ponižavajućim, neljudskim uslovima, ali uporno i prkosno odrađivano je sve što se moralo. Krajem 1992. rukovodstvo Odsjeka je preuzela doc. dr. Erminka Zilić, koja je na toj funkciji ostala sve do 1998. godine. Iz starog sastava Odsjeka, pored E. Zilić, ostali su još jedino metodičarka Ljiljana Masal i prof. dr. Predrag Kostić. Usprkos gladi, granatama i slabom zdravstvenom stanju gospođa Masal je prevaljivala za ono vrijeme ogromne razdaljine da bi došla do centra grada i Pravnog fakulteta, gdje je bio privremeno izmješten Filozofski fakultet. U ratnom razdoblju (1992-1995) ponovo se aktivirala gospođa Heda Šamanek i pružila veliku pomoć u organiziranju lektorskog rada na Odsjeku. Uskoro iza toga izabrana je još jedna lektorica, gospođa Nermana Mršo, čime je ustvari počela obnova rada Odsjeka za germanistiku. Odmah po završetku ratnih djejstava u Sarajevo se vratila prijeratna lektorka, gospođa Inka Omanović, tako da se može reći da se situacija iz dana u dan sve više poboljšavala. O pravoj obnovi se, međutim, može govoriti tek nakon konačnog završetka rata i povratka Filozofskog fakulteta u svoju zgradu, koja je – budući da se nalazila na samoj liniji fronta – u značajnoj mjeri bila oštećena. Odsjek za germanistiku je bio prvi odsjek na Fakultetu koji je dobio pomoć za obnovu, kako prostora, tako i nastave. Zahvaljujući DAAD-u i vladi SR Njemačke, kao i angažmanu prve poratne DAAD-lektorice, gospođe Katharine Ochse, obnovljene su i opremljene dvije učionice koje su dodijeljene Odsjeku za germanistiku i svi kabineti koje su koristili nastavnici i saradnici Odsjeka. Jedan prijeratni nastavnički kabinet stavljen je na raspolaganje studentima za rad na računarima. Gledano sa današnje distance, čini se da su se tada svi utrkivali da pomognu Odsjeku, a time i Fakultetu. U to vrijeme je uspostavljena i saradnja sa Österreich Kooperation iz Beča, nakon čega (1996) Odsjek dobija i prvu austrijsku lektoricu, gospođu Theresu Kaufmann i otada su austrijski lektori neizostavni u nastavnom sastavu Odsjeka za germanistiku. Nastava je pokrivana i uz pomoć gostujućih nastavnika iz Njemačke, koje je finansirao DAAD, zatim germanista iz Francuske i Italije, čiji je boravak ostvaren u okviru TEMPUS-programa. Ne smije se zaboraviti ni pomoć SOROS-a i WUS-a, koja je takođe omogućavala posjete gostujućih profesora. U tom kontekstu treba svakako spomenuti prof. dr. Antona Janka sa Univerziteta u Ljubljani, koji je odmah iskazao spremnost da pomogne, i to u uslovima kada se većina kolega još uvijek ustručavala doći u Sarajevo, te dr. Siegfrieda Gehrmanna koji je dolazio iz Zagreba. Godine 1998. na Odsjek se vraćaju prof. dr. Mira Đorđević i prof. dr. Miloje Đorđević, čime se kadrovske prilike znatno poboljšane te prestaje potreba za značajnijim brojem gostujućih profesora. Godine 1999. na Odsjek dolazi i gospođa Zlata Maglajlija, koja se, kao vrstan stručnjak iz prakse, angažira u zvanju metodičara za njemački jezik. Kao posljedica značajnijeg povratka prognanih u BiH (od 1996.) počinje rasti i broj mladih ljudi koji su željeli studirati germanistiku. Od 1999. godine primaju se i novi asistenti. Tu listu predvodi Vahidin Preljević i biva izabran za prvog poslijeratnog asistenta za njemačku književnost. Za njim dolaze i novi asistenti Nedad Memić, Vedad Smailagić, Selma Grebović i Ljubinka Petrović-Ziemer, te lektorica Minka Džanko.

Veliku pomoć u organiziranju nastave Odsjeku za germanistiku i dalje pruža DAAD (Njemačka služba za akademsku razmjenu), koja dodjelom velikog broja stipendija i posredovanjem u organiziranju boravaka nastavnika podstiče razvoj njemačkog jezika i germanistike na visokoškolskom nivou. Još od davne šk. 1974/75. DAAD šalje u Sarajevo lektore za njemački jezik, koji predstavljaju važnu kariku u lancu organizacije nastave na Odsjeku za germanistiku. DAAD-lektor stoji na usluzi svim studentima i nastavnicima Univerziteta u Sarajevu i nadležan je za davanje informacija i savjeta u vezi sa dodjelom stipendija i mogućnostima studiranja u Njemačkoj. Od šk. 1996/97. veliki broj studenata germanistike koristilo je jednosemestralne stipendije, a njih neokolicina provelo je završni semestar na nekom od njemačkih univerziteta radi izrade diplomskog rada. Ne smije se zaboraviti ni dugogodišnja saradnja između Odsjeka za germanistiku Filozofskog fakulteta u Sarajevu i Instituta za germanistiku Univerziteta u Mannheimu (još od 1971.), koje je 1998. godine dobija formu Germanističkog institutskog partnerstva (GIP) i također se finansira iz sredstava DAAD-a.

2006. godine dolazi do ponovnog kadrovskog slabljenja Odsjeka kada prof.dr. Miloje Đorđević, prof.dr. Mira Đorđević stiču zakonske uvjete za mirovinu, a neki mlađi saradnici (Ljubinka Petrović-Ziemer, Nedad Memić, Selma Grebović) nastavljaju svoju karijeru u inozemstvu.  Kao i u periodu 1992-1998., tako i naredne tri godine Odsjek radi sa samo jednim nastavnikom, prof.dr. Erminkom Zilić. U narednom periodu primaju se novi asistenti Dario Marić (2006.), Naser Šečerović (2007.), Alma Čović-Filipović, Sanela Mešić i Ivana Nevesinjac (2008.), Nina Osmanović (2010.), Asja Osmančević (2012.), te lektorica Lara Hedžić (2011.). Kadrovska konsolidacija se čini izvjesnijom nakon što su Vahidin Preljević 2009., Vedad Smailagić 2010., Sanela Mešić 2013., Dario Marić 2014. i  u istoj godini Ljubinka Petrović-Ziemer, koja je nakon povratka iz inozemstva odlučila ponovno stupiti u radni odnos na Filozofskom fakultetu, izabrani u docentska zvanja, a određen broj mlađih asistenata odbranili magistarske radnje i prijavili doktorske teze. U razdoblju od 2012. do 2018. godine Katedru za njemačku književnost napuštaju Nina Osmanović, Asja Osmančević, Ljubinka Petrović-Ziemer i Ivana Nevesinjac, a sa Odsjeka za germanistiku Filozofskog fakulteta Univerziteta u Zenici na ovu katedru 2016. godine prelazi Mersiha Škrgić.

Također treba naglasiti da je DAAD, često zajedno s drugim njemačkim institucijama finansirao boravak uglednih gostujućih profesora iz Njemačke, koji su pomogli Odsjeku da nadiđe učestale kadrovske krize nakon 1992. godine. Ovdje treba istaknuti, pored ostalih, česta gostovanja prof. dr. Norberta Richarda Wolfa, i prof dr. Ulricha Engela, prof. dr. Beate Henn-Memmesheimer, te inicijativu Johann Gottfried Herder u okviru koje su cijela dva semestra i duže na Odsjeku gostovali prof. dr. Klaus Kreimeier, prof. dr. Eckhard Bernstein (2006/07), prof. dr. Bernhard Zimmermann (2007-2009). Valja istaknuti i obnovljenu suradnju s Odsjekom za germanistiku Filozofskog fakulteta u Zagrebu, koja je rezultirala gostovanjima prof.dr. Marijana Bobinca, prof. dr. Zrinjke Glovacki-Bernardi  i doc.dr. Slađana Turkovića. U periodu 1996-2017. na Odsjeku su  radili lektori DAAD-a Katharina Ochse, Regina Ryssel, Bernhard Kliegl, Katja Hunning, Christian Koller, Heike Link i Tanja Sanden, te lektori Austrijske kooperacije i Austrijske službe za akademsku razmjenu (ÖK/ÖAD) Therese Kaufmann, Christa Maresch, Margot Feldhofer, Christa Schwab, Ulrike Kapp, Stephanie Weismann, Barbara Derler, Judith Strobich i Florian Haderer.

U posljednjih 15-ak godina primjetan je i novi zamah na znanstvenom polju, koji se događa paralelno s uvođenjem novih nastavnih planova i programa po bolonjskim principima (NPP 2005/06., NPP 2008.). 2007. godine u Sarajevu je organizirana velika međunarodna konferencija germanista sa oko 100 učesnika, 2018. velika nacionalna konferencija germanista, a sve se veći broj članova Odsjeka uključuje u suvremene znanstvene tokove.

• Prethodna