Odsjek za književnosti naroda Bosne i Hercegovine jedan je od najstarijih na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Sarajevu. Kao Katedra za srpskohrvatski jezik i jugoslovenske književnosti osnovan je već u jesen 1950, dakle iste godine kada je osnovan i sam Fakultet, da bi se 1959. formirao kao posebna Katedra za istoriju jugoslovenskih književnosti, koja  će 1971. prerasti u Odsjek za istoriju jugoslovenskih književnosti, a ovaj će u reformi 1979. promijeniti naziv u Odsjek zaistoriju književnosti naroda i narodnosti Jugoslavije. Ovaj će naziv Odsjek nositi sve do promjene u Odsjek za književnosti naroda Bosne i Hercegovine.

Promjene naziva Odsjeka bile su izraz dubljih programskih promjena. U početku su književnosti jugoslavenskih naroda posmatrane kao cjelina, pa su tako i nastavni predmeti bili strukturirani s obzirom na logiku književnohistorijske dijahronije, periodizacijski razgraničene prema smjeni stilskih formacija, unutar kojih su bile razmatrane nacionalne književnosti, odnosno srpska i hrvatska književnost, a djelomice i slovenačka i makedonska književnost. Od akademske 1973/74. godine, kada su kadrovske prilike to donekle omogućile, kao posebni predmeti izdvajaju se Slovenačka književnost i Makedonska književnost, tako da se u središnjim kolegijima, u čijim su nazivima izostavljene stilske formacije, proučava književnost zajedničkog, tad srpskohrvatskog jezičkog izraza. Posebno su sve vrijeme, pored Metodike, bili izdvojeni predmeti Narodna književnost, Teorija književnosti i Uvod u istoriju književnosti, u kojem su studenti upoznavani s najznačajnijim djelima i pojavama svjetske, prvenstveno evropske književnosti. Temeljitija reforma nastavnog procesa bit će provedena 1979. godine, što će se reflektirati i u novi naziv: Odsjek za istoriju književnosti naroda i narodnosti Jugoslavije. Tad su – u skladu s logikom naziva – pored Usmene književnosti naroda Jugoslavije, Uvoda u svjetsku književnost i Teorije književnosti, književnohistorijski zasnovani predmeti profilirani prema nacionalnom kriteriju kao Srpska književnost, Hrvatska književnost, Slovenačka književnost, Makedonska književnost, Crnogorska književnost te – prvi put u historiji Odsjeka –Književnost naroda i narodnosti BiH, uz seminare iz jugoslavenskih i književnosti narodnosti Jugoslavije.

Svoju najkorjenitiju reformu Odsjek je doživio po osamostaljenju Bosne i Hercegovine, kada je preimenovan u Odsjek za književnosti naroda Bosne i Hercegovine, a otkada se, uz predmete iz svih drugih relevantnih književnohistorijskih i književnoteorijskih oblasti, kao posebni predmeti izučavaju Bošnjačka književnost (koja se tek u ovom trenutku uvodi na Odsjek), Hrvatska književnost i Srpska književnost, pri čemu su sve tri nacionalne književnosti obuhvaćene u svom integralnom obimu, što Odsjek čini jedinstvenim i prepoznatljivim u širem kontekstu. Ovaj će princip, uz neophodne modifikacije uvjetovane načelima Bolonjske deklaracije, Odsjek zadržati i u svojoj novoj razvojnoj fazi, kad se na Odsjek uvodi i Književnost za djecu i omladinu.

Prvi nastavnici na Odsjeku bili su Salko Nazečić i Meša Selimović, za područje književnosti, te Jovan Vuković i Rikard Kuzmić, za područje jezika. Već poslije dvije godine prestao je s radom na Odsjeku Meša Selimović, ali su uskoro došli Boško Novaković (1953), Midhat Begić (1955) i Dragiša Živković (1957). Kao prvi saradnici u radu Odsjeka učestvovali su Fahra Kolaković, Samija Njuhović i Miodrag Šijaković. Od 1953. do 1966. na Odsjeku je Vlastimir Erčić, od 1957. do odlaska u mirovinu 2004. Zdenko Lešić, od1958. Cveta Popović-Kovačević te od 1960. Branko Milanović (do 1992) i Radovan Vučković (do 1993). Godine 1959. odlazi Boško Novaković, a 1966. Dragiša Živković, ali Odsjek dobija nove članove: profesora Slavka Leovca  (1962–1972) te saradnike Milicu Ivanišević (1961, do odlaska u mirovinu 1993), Ljubicu Tomić-Kovač (1962–1965), Mirjanu Romić-Bogavac (1962–1968), Hatidžu Dizdarević-Krnjević (1962–1964. i 1969–1972), Radojku Radulović kao višeg predavača (1962, do odlaska u mirovinu 1972), Juraja Martinovića (1963, do odlaska u mirovinu 2006.), Ljubomira Zukovića (1965–1992), Branka Letića (1967–1994), Božidara Pejovića (1969, do smrti 1979), Muhsina Rizvića kao vanrednog, a potom i redovnog profesora (1970, do smrti 1994), Rajku Božović kao metodičara (1971–1994), Enesa Durakovića (1973, do odlaska u mirovinu 2012), Peru Šimunovića (1973–1992), Fatmu Hasanbegović (1980, do odlaska u mirovinu 2015), Izeta Muratspahića (1988-1993), Muniba Maglajlića (1992, do odlaska u mirovinu 2012), Dejana Đuričkovića (1993, do odlaska u mirovinu 2005), Fahrudina Rizvanbegovića (1994, do odlaska u mirovinu 2015), Envera Kazaza (1996), Muhidina Džanku (1997), Gordanu Muzaferiju (1997, do smrti 2008), Nihada Agića (1998, do odlaska u mirovinu 2015), Nenada Veličkovića (1998), Sanjina Kodrića (2003), Seada Šemsovića (2006), Enu Begović-Sokolija (2007), Edinu Murtić (2009), Nehrudina Rebihića (2012) i Almedinu Čengić (2016). Od 1955. do 1959. na Odsjeku je kao lektor slovenskog jezika radio Stanko Janež, a honorarni predavač metodike od 1961. do 1962. bio je Muris Idrizović. Više godina nastavu je vodio i ispite iz jugoslavenskih književnosti do 18. vijeka obavljao Miroslav Pantić iz Beograda kao gostujući profesor. Obavljanje nastave i ispita na Odsjeku nakon 1995. u značajnoj mjeri podržali sunastavnici s drugih odsjeka, kao što su to u nizu semestara činili Emina Memija i Dževad Karahasan, te Dragomir Gajević, naučni savjetnik nekadašnjeg Instituta za književnost u Sarajevu. U istom razdoblju rad Odsjeka učešćem u nastavi i obavljanjem ispita podržao je i Branko Letić (napustio Fakultet 1994).

Najveće teškoće  i iskušenja od svoga osnivanja Odsjek je, kao i čitav Fakultet, doživio tokom Agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu i opsade Sarajeva od 1992. do 1995. godine. Pojedini nastavnici i saradnici napuštaju Sarajevo već na samom početku Agresije, a neki to čine kasnije. Pošto se borbena linija odbrane grada nalazila u blizini zgrade Fakulteta, i pošto je fakultetska zgrada u bezbroj navrata bila pogađana iz artiljerijskih oruđa i vatrenog oružja, a usto je bila pod stalnom snajperskom vatrom, rad u njoj više nije bio moguć, pa su nastava i ispiti obavljani u prostorijama Pravnog fakulteta Univerziteta u Sarajevu. Unatoč stalnim teškoćama s kojima su se nastavnici i studenti svakodnevno susretali u dolasku na i odlasku s privremene fakultetske adrese – izloženi djelovanju minobacačkih projektila i snajperskih hitaca, a radeći i u ledenim prostorijama – nastava i ispiti ipak su se obavljali, dijelom zahvaljujući i novim kadrovskim popunama, pretežno naučnim saradnicima nekadašnjeg Instituta za književnost u Sarajevu. 

Sastav Odsjeka danas čini devet nastavnika: redovni profesori MuhidinDžanko i Enver Kazaz, vanredni profesori Almedina Čengić, Sanjin Kodrić, Edina Murtić, Sead Šemsović i Nenad Veličković te docenti Ena Begović-Sokolija i NehrudinRebihić.

Na Odsjeku je dosada odbranjenopedesetak doktorskih disertacija. Prva sesija postdiplomskih studija na Odsjeku bila je organizirana 1971, a potom u još četiri navrata: 1982, 1990, 1999. i 2003. godine, pri čemu je na Odsjeku magistriralo više od 50 kandidata.Nakon reforme studija u skladu s načelima Bolonjskog procesa, studij na Odsjeku odvija se u tri studijska ciklusa, s tim da je, kao treći ciklus studija, 2012. godine pokrenut Doktorski studij iz književnosti naroda Bosne i Hercegovine, kao jedini doktorski studij takve vrste u Bosni i Hercegovini.

Prve diplomirane studente Odsjek je dao već 1955. godine, a na Odsjeku je u međuvremenu diplomiralo više stotina studenata, koji su dobijali diplome profesora jugoslavenskih književnosti, književnosti naroda i narodnosti Jugoslavije i, konačno, književnosti naroda Bosne i Hercegovine, odnosno ekvivalentna zvanja u skladu s načelima Bolonjskog procesa. Osim jednog kraćeg razdoblja krajem pedesetih godina, kada ju je bilo moguće kombinirati s filozofijom, književnost se sve donedavno, kao prvi ili drugi glavni predmet, obavezno studirala zajedno sa srpskohrvatskim/hrvatskosrpskim, odnosno danas s bosanskim, hrvatskim i srpskim jezikom, s tim da je studij književnosti naroda Bosne i Hercegovine sada moguće kombinirati i s bilo kojim drugim studijem na Fakultetu, i to kako u prvom, tako i u drugom ciklusu studija.

Najveći broj diplomiranih studenata udovoljavao je potrebama za nastavničkim kadrom u Bosni i Hercegovini, ali i u drugim republikama nekadašnje zajedničke države, ali se također uključivao u različita područja nauke, kulture i novinarstva. Među njima nalaze se brojni ugledni kulturni i javni radnici, književnici, novinari, urednici u izdavačkim kućama, časopisima i listovima, na radiju i televiziji. Svi sadašnji nastavnici na Odsjeku diplomirali su i doktorirali na Odsjeku, a većina ih je ovdje i magistrirala.

Tokom više od 65 godina dugog postojanja i djelovanja Odsjeka njegovi nastavnici i saradnici dali su nemjerljiv doprinos u svim oblastima izučavanja književnosti te književnog i kulturnog života Bosne i Hercegovine te šireg južnoslavenskog područja, izražen kako u velikom broju objavljenih knjiga, naučnih i stručnih radova, tako i u organiziranju naučnog rada i sudjelovanju u radu drugih naučnih i kulturnih ustanova i udruženja. Među najvažnije naučne projekte u koje su nastavnici Odsjeka bili aktivno uključeni spadaju oni koji su se odvijali u okrilju Akademije nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine: Istorija književnosti Bosne i Hercegovine i Prilozi za istoriju književnosti Bosne i Hercegovine. Nastavnici Odsjeka bili su također među osnivačima i stalnim saradnicima nekadašnjeg Instituta za književnost u Sarajevu (u prvoj fazi Institut za izučavanje jugoslovenskih književnosti), kao i među organizatorima i učesnicima brojnih naučnih skupova u Bosni i Hercegovini i šire, odnosno među predavačima na brojnim domaćim i stranim univerzitetima. Djelovali su i kao urednici i članovi redakcija u izdavačkim kućama i časopisima. Jedno vrijeme, od 1954. do 1958. godine, Odsjek je izdavao i svoje naučno glasilo – Pitanja jezika i književnosti. Odsjek kao cjelina u okviru Fakulteta, i pojedinačno njegovi nastavnici, sarađivao je i danas sarađuju sa brojnim srodnim odsjecima i katedrama drugih fakulteta na području Bosne i Hercegovine te nekadašnje Jugoslavije, ali i na širem prostoru.

• Prethodna